Er-xotin munosabatlari bir tekis munosabatlar emas. Yillar davomida bu munosabatlar ko‘p marotaba sinaladi, darz ketadi, hatto sinishi ham mumkin. Oilada  er  va  xotin  munosabatlari  vaqt  o‘tishi  bilan  oqilona  hamkorlik  va do‘stlik,  qon-qarindoshlik  munosabatlariga  aylanib  boradi.  Ko‘pchilik  nikohlarni baxtli  ham,  baxtsiz  ham  deb  atash  mushkul,  chunki  ularda  er-xotinlarning  bir-birlarini  sekin-asta  tarbiyalab  borishlari  va  taqdir  taqozosi  bilan  bora-bora munosabatlar  chuqurlashib,  tushunish  hissi  va  do‘stona  munosabatlar  sayqallashib boradi. Oilaning mustahkam bo‘lishi,  er-xotinning  baxtiyor  hayot  kechirishlari  va tinch-totuv yashashlarida ularning o‘zaro qovushishi  muhim  rol  o‘ynaydi,  deb  ko‘rsatadi. 

U o‘zaro qovushuvlarning shartli ravishda 3 tarkibiy  qismga  bo‘linishini e’tirof  etadi. Ular: 1) biologik qovushuv; 2) psixologik  qovushuv; 3) sotsial qovushuv.

Ba’zi  hollarda  mijoz  turi  jihatidan  kelin-kuyovlar  o‘zaro  mos  kelmasa-da,  lekin  ular  orasida  hissiyot  kuchi,  psixologikpedagogik  bilim  saviyasi,  oilaviy  hayotni  mustahkamlashga  intilish,  tarbiya  va  madaniy  saviya  darajasi,  o‘zaro  munosabat  maromlari  ularning  o‘zaro  qovushishi,  oilaning  mustahkamligini ta’minlay oladi. Psixologlarning fikricha  oilada  er  bilan  xotin  orasida  yuzaga  keladigan  kelishmovchiliklarni  psixologik  tahlil  qilib,  ularning  asosiy  sabablari  kelin-kuyovning  kasb-faoliyati  va  oilaning  qadr-qimmatini  o‘lchashlari, unda yetakchilik mavqeini qo‘lga kiritish  uchun  kurashishlari,  bir-birini  psixologik  xususiyatlarini  tushunib  yetmasliklari,  uy-ro‘zg‘or  ishlarini  bajarishga  tayyor  emasliklari, jinsiy  tarbiyaga  oid bilimlarning  yetarli  emasligi,  bolalarni  tarbiyalashdagi  kelishmovchiliklari,  mijozlarining  mos  kelmasligi,  jinsiy  masalalarda  kelisholmasliklari,  farzandsizlik,  rashk  va  ishonchsizlik ekanligini ko‘rsatib o‘tadi.

Aleksandr Dyuma ta’kidlaganidek: «Rashk boshqalardan ko‘ra o‘ziga ko‘prok azob berish san’atidir». Shunday ekan, rashkchi onalarga psixologlar tavsiya qiladilar: rashkingiz me’yoridan oshayotganligini sezganingiz zahoti, juda bo‘lmasa, uyingizdagi mebellar joyini o‘zgartiring, madaniy hordiq chiqaring, ko‘prok davralarda bo‘ling. Oilaviy munosabatlar ikki kishi er va xotin orasidagi hissiyotlarga asoslanib shakllanadi. Agar hissiyotlar ortda qolib, hayot muammolari ustun kelib, er o‘zini tergovchi sifatida tutsa, xotinini doimiy tergov ostida ushlasa yoki xotini doimo moddiy muammolar, boylik, ro‘zg‘or hisobkitobini qilib erni doimo tergasa bir-birlariga bo‘lgan his-tuyg‘u yo‘qolib ketadi. Inson ba’zida o‘ziga yaqin bo‘lgan odamlarni tushunmaydi. A.Grin o‘zining asarlaridan birida «Bizning ichki dunyomiz kamdan-kam odamni qiziqtiradi»-dedi.

Oilaviy munosabatlar ikki kishi er va xotin orasidagi hissiyotlarga asoslanib shakllanadi. Agar hissiyotlar ortda qolib, hayot muammolari ustun kelib, er o‘zini tergovchi sifatida tutsa, xotinini doimiy tergov ostida ushlasa yoki xotini doimo moddiy muammolar, boylik, ro‘zg‘or hisobkitobini qilib erni doimo tergasa bir-birlariga bo‘lgan his-tuyg‘u yo‘qolib ketadi. Inson ba’zida o‘ziga yaqin bo‘lgan odamlarni tushunmaydi. A.Grin o‘zining asarlaridan birida «Bizning ichki dunyomiz kamdan-kam odamni qiziqtiradi»-dedi. Inson turmush ko‘rishdan oldin bu hayotda o‘zining dunyoqarashiga ega bo‘ladi. U o‘zi uchun aziz va qimmatli narsalarni belgilab qo‘yadi, shuning uchun o‘z yonida tushunadigan, uning g‘ururiga tegmaydigan, dunyoqarashi ustidan kulmaydigan, ta’na qilmaydigan ko‘pincha yaqin bir inson bo‘lishini istaydi.

Kimda kim bankka qo‘ygan puli ko‘payishini istasa, buning chorasini izlaydi. Xuddi shuningdek, kimki ayoli bilan o‘zaro muhabbati yanada kuchayishini istasa, buning sabablarini qidirishi lozim bo‘ladi. Quyida o‘sha vositalardan 10 tasini keltirib o‘tamiz. Shuning uchun oilaviy munosabatlarni mustahkamlashda quyidagi faktorlarga e’tibor qaratish kerak:

O‘zaro hadyalar ulashish:

Masalan, uyquga yotish oldidan chiroyli atirgulni yoki chiroyli rangli qog‘oz (otkritka)ga go‘zal so‘zlar yozib, ayolingizning yostig‘i ustiga qo‘yib qo‘ysangiz, bu narsa juftingizga qanchalik ijobiy ta’sir etishini ko‘rasiz. Er ayoliga hadyani kulgu va tabassum hamda yoqimli so‘zlar bilan beradigan bo‘lsa, uning qalbida eriga nisbatan kuchli mehr uyg‘onadi. O‘z navbatida ayol ham eriga qo‘lidan kelganicha uning mehrini jo‘shtiradigan biror hadya berishga intilmog‘i kerak. Zero, xalqimizda “Qarsak ham ikki qo‘ldan chiqadi” degan maqol bor.

O‘zaro gaplashib o‘tirish uchun alohida vaqt ajratish:

Suhbat chog‘ida ham bir-birlarining so‘zini betoqatlik, besabrlik va katta ehtimom bilan eshitishga urinishlari kerak. Albatta, bunda samimiylik yo‘qolmasligiga jiddiy e’tibor qaratish lozim. Zero, Ummu Zar’ roziyallohu anho rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambar alayhissalom Oisha roziyallohu anhoning uzun so‘zlarini e’tibor bilan, jim turib eshitganlar.

Erning ayoliga va ayolning eriga o‘tli qarashi:

Er-xotin o‘rtasidagi rasmiy munosabatlar, ya’ni erning o‘z vazifalarini bajarishi va ayolning o‘z vazifalarini bajarishi yoki bir-birlariga sevishlarini izhor qilishlarining o‘zi muhabbatni kuchaytirishga kifoya qilmaydi. Ba’zida gap-so‘zsiz, imo-ishoralar, qarashlar, ovozdagi o‘ziga xos ohanglar, ko‘zning muhabbatga limmo-lim o‘tli nigohi ham ishni bitirishi mumkin. Bularning hammasi ko‘ngil, ruhiyat orqali amalga oshiriladigan ishlardir.

Ishga ketayotganda iliq xayrlashuv va ishdan qaytganda iliq ko‘rishuv:

Ayolni maqtab turish. Uni hamma narsadan qizg‘onishini odob bilan izhor qilish:

Ba’zi ishlarda ayolga ko‘maklashish:

Masalan, uydagi shaxsiy kutubxona kitoblarini tartibga keltirish, ba’zi taomlarni pishirishda yordamlashish, bolalarga tegishli narsalarni birgalikda amalga oshirish va hokazo. Zero, Payg‘ambarimiz alayhissalom uylarida onalarimizning ishlariga yordam berar, kiyimlarini o‘zlari tikar edilar.

Shirin so‘z:

Er ham, xotin ham bir-birlariga shunday so‘zlarni topib gapirsinlarki, natijada o‘rtalaridagi muhabbat yana ham kuchaysin. Masalan, bir-biriga sevishini aytsin, “Siz menga Allohning ne’matisiz” kabi so‘zlarni aytish ayni muddaodir.

Suhbat uchun hech kim xalaqit bermaydigan tinch joy tanlash:

 Bunda xatto bolalarning ovozlari, shovqin-suroni ham eshitilmasin. Albatta, to‘la xotirjamlikni his qilib suhbatlashish er-xotin o‘rtasidagi o‘zaro ishonch va mehrni yanada jonlanishga hissa qo‘shadi.

O‘rtadagi muhabbat me’yorida bo‘lishiga e’tibor berish:

Bu juda muhim masala. Bir-birini juda qattiq ham sevmasin, juda begonalashib ham ketmasin. Hamma ishda mo‘tadillik yaxshidir. Zero, muhabbatga mukkasidan ketishdan qaytarilgan. O‘rtada masofani saqlayman deb uzoqlashib ham ketmaslik kerak. Zero, o‘rtadagi masofani saqlashda qanchalik chuqur ketilsa, muhabbatga shuncha putur yetadi. Ko‘pgina oilaviy muammolar ham aslida mana shu begonalashuvdan kelib chiqadi. Payg‘ambar alayhissalom “Do‘stingizni yengilroq sevingki, kuni kelib u dushman bo‘lib qolishi ham mumkin. Dushmaningizga ham yengilroq adovat qilingki, kuni kelib u do‘st bo‘lib qolishi mumkin” deganlar.

Er-xotin bir-biriga og‘ir damlarda dalda bo‘lishi:

Masalan, ayol kasal bo‘lib qolishi yoki homiladorlik davrida unga moddiy va ma’naviy suyanch kerakligini er doim yodida tutishi kerak. Shuningdek, erining biror sabab bilan kayfiyati tushkunligini, ayolining mehriga, daldasiga muhtojligini farosatli ayol darhol sezib, qo‘lidan kelgan yordamini berishi, bunday paytda erining yonida turishi matlubdir. Sherigining dardiga hamdard bo‘lish, uni qiynayotgan muammodan qiynalish o‘rtadagi muhabbatni misli ko‘rilmagan darajada oshirib yuboradi.