BAXTLI OILA QURISH

“Kechki ovqatga o’z vaqtida yoki kech kelishim haqida qayg’uradigan ayolga butun iqtidorim va ijodimni fido qilishga tayyorman”     I.Turgenev

HIKMATLAR

• Er-xotin o’rtasida totuvlik va hamkorlik bo’lmasa, bunday oila azobu mashaqqat maskaniga aylanadi.

Olimat al-Banot

• Taraqqiy etgan millatlarning onalari o’qitar ekan. Biz avval onalarimizni o’qitib, ularga til o’rgatmog’imiz kerak, chunki bizning ilm va tilsizligimiz ulardandir.

Mahmudho’ja Behbudiy

• Kishi ahli ayoliga ishlatish uchun qarz so’rab, keyin uni uzishga harakat qilsayu, shu qarz bilan vafot etsa, Alloh taolo uning da’vogarligini rozi qiladi.

Hasan Basriy

• Fuzalolar aytadi:

1. Erkaklarning hayosi go’zal, biroq ayollarning hayosi go’zalroqdir.
2. Har kimning adolati go’zal, ammo boshqalarning adolati go’zalroqdir.
3. Qarilarning tavbasi go’zal, ammo yoshlarning tavba qilishlari go’zalroqdir.
4. Boylarning saxiyligi go’zal, ammo faqirlarning saxovati go’zalroqdir.

• Hotami Asom deydi:

“To’rt narsaning qiymatini to’rt toifa insonlargina biladi: yoshlikning qiymatini faqat keksalar, xotirjamlikning qadrini faqat boshiga mushkul tushganlar, sog’likning qiymatini faqat bemorlar, hayotning qadrini esa faqat o’liklar biladi”.

ALISHER NAVOIY OILA HAQIDA

Millatimiz faxri bo’lmish hazrat Alisher Navoiyning ijodida ayol vasfi, ota-ona va farzand munosabatlari ta’rifiga bag’ishlangan go’zal baytlar, serma’no satrlar ko’p. Uning ijodida, ayniqsa, onalarga bo’lgan chuqur hurmat va ehtirom doim sezilib turadi. Jumladan, “Nazm ul-javohir” asarida mutafakkir shoir shunday yozadi:

Boshni fido ayla ato qoshig’,

Jismni qil satqa ano boshig’a

Tunu-kununga aylagali nur fosh,

Birisin oy angla, birisin quyosh.

Ista ato yo’lida jon fido qilmoq,

Qulluq anoga ulcha imkon qilmoq,

Zuhri abad istasang farovon qilmoq,

Bil oni ato-anog’a ehson qilmoq.

Bu bilan otangni deb joningni fido qilsang, onangga ham shuncha e’tibor qilgin, o’zing uchun qadrli narsangni har vaqt ota-onangga ehson qilishga tayyor tur, deya uqtiradi Navoiy.

Yana mutafakkir shoir: “Iffatli shirinso’z, xushmuomala, aqlli va xushhulq ayollar hamisha qut-baraka, shirin hayot manbaidirlar. Sen o’zinga yor, mahbuba tilasang, uning to’g’riso’zligi, haqgo’yligi, yurish-turishiga boq”, – deya nasihat qiladi.

Shoir munis ayollar, pokiza ayollar, mehridaryo onalar hamisha munosib e’tibor, izzat-hurmat va e’zozda bo’lmoqliklari tarafdoridir.

“Sevikli yor, mahbubang bilan turmush atalmish hayot manbaini qurishga erishding. Unga avvalo marhamatu lutflar ko’rguzgil, yaxshi odobu yaxshi qiliq yetkurgil”,-deb yozadi Navoiy yana bir ruboiysida.

Agar kishi hurmat-e’tibor ila o’z otasining ko’nglini olsa, itoatda bo’lmoqni odat  qilsa, bu tufayli saodatga erishishi va oqibatda o’zining farzandlari ham unga shunday go’zal muomala qilishini uqtiradi. Navoiyning ushbu misralari “Ota rozi, xudo rozi” degan maqolni eslatadi:

Farzand ato qullug’in chu odat qilg’ay,

Ul odam ila kasbi saodat qilg’ay,

Har kimki, atog’a ko’p rioyat qilg’ay,

O’g’lidin anga bu ish siroyat qilg’ay.

ULUG’ ZOTLAR OILA HAQIDA

• Ayollarning eng yaxshisi-istasang, seni shod qiladigani, senga itoat qiladigani, yo’qligingda molingni va o’z nafsini saqlay oladiganidir” (hadisdan).
• “Ahli ayolingning zimmangdagi haqi shuki, o’zing ovqatlanganda unga ham yedirmog’ing, o’zing libos kiyganingda uni ham kiyintirishing va yuziga urmasligingdir. Qabih so’zlar bilan so’kmasliging va uyingdan tashqarida arazlashmasliging ham” (hadisdan).
• “Dunyo o’zi bir matodir. Eng yaxshi mato soliha ayoldir” (hadisdan).
• “Bir tanga Alloh yo’lida ehson qilding. Bir tanga qul ozod qilish uchun ehson qilding. Va bir tanga o’z ahlingga infoq qilding. Bularning ichida eng savobi ulug’i o’z ahlingga sarf qilganingdir” (hadisdan).

• Dunyoning rohati haqiqiy do’st, mehribon xotin, qobil farzand va salomatlikdir. Negaki faqat shulargina kishiga xotirjamlik keltira oladi.

Suqrot

• Ey ayol, (kuchli) rashkdan ehtiyot bo’l, rashk taloqning kaliti sanaladi. Senga nasihatim shuki, eringga ta’na qilaverma, chunki ta’na nafratni keltirib chiqaradi.

Abdulloh ibn Ja’far

• Yaxshi xotin – jon malhami.

“Qobusnoma”dan

• O’zgalarning pokdomon va iffatli qiz-juvonlariga ko’z olaytiruvchi niyati buzuq, nopok odam haqiqiy razil va iflos kishidir.

Muhammad Javhar Zamindar

• Kishi ahli ayoliga ishlatish uchun qarz olib, keyin uni uzishga harakat qilsa-yu, shu qarz bilan vafot etib qolsa, Alloh taolo uning da’vogarlarini rozi qiladi.

Hasan Basriy

• Turmushda er bilan xotin o’zaro totuvlik ila maslahatlashib ish tutmasa, bunday oila azob va mashaqqat maskaniga aylanadi.

Olimat al-Banot

• Erkak zoti ayolga ehtiromsiz qaray boshladimi, bilingki, bu hurmatsizlikni birinchi bo’lib ayol boshlagan.

Didro