💉 Emlash — farzandingiz sog‘ligining garovi

🧬 Vaksinlar (lotin tilidan olingan bo‘lib, “sigir” degan ma’noni anglatadi) — bu mikroorganizmlardan yoki ularning hayotiy faoliyati mahsulotidan olingan preparatlar hisoblanadi; ular profilaktik va davolash maqsadida insonlar va hayvonlar uchun qo‘llaniladi. Vaksinalar — bu infeksion kasalliklarning rivojlanishi va boshqa immunopatologiyadan ogohlantiruvchi faol biologik preparatlar hisoblanadi. Vaksinalardan foydalanish prinsipi-bu immunitetning oldinroq yaratilishidir. U kasallik rivojlanishining oldini oladi. Vaksinatsiyalar kasallikka qarshi barqarorlikni oshirish uchun vaksinalar o‘tkazish yo‘li bilan aholini sun’iy immunizatsiyalashga qaratilgan tadbirlardir.

♻️ Vaksinatsiyaning asosiy maqsadi aniq patogenga qarshi immunologik xotirani yaratishdan iboratdir. Ikki xil, ya’ni aktiv va passiv immunizatsiyalar bo‘lib, ular bir-biridan tubdan farq qiladi. Boshqa organizmlardan olingan immunoglobinlarning o‘tkazilishi passiv immunizatsiya hisoblanadi. U terapevt va profilaktik maqsadlarda qo‘llaniladi. Vaksinalarning o‘tkazilishi aktiv immungizatsiya hisoblanadi. Aktiv immunizatsiyaning passiv immunizatsiyadan asosiy farqi — immunologik xotirani shakllantirish hisoblanadi. Immunologik xotira organizmda begona agentlarni samarali bartaraf etish yoki bartaraf etishni tezlashtirishni ta’minlaydi.

Asosiy immunologik xotira to‘qimalarining T va B lari hisoblanadi. Xotira to‘qimalari:
🔸 birinchi immun javobi davomida (ushbu holat vaksinatsiya davomida amalga oshiriladi) T- effektorlari, T-to‘qimalari,
🔸 plazmatik to‘qimalar, antitela ishlab chiqaruvchilar bilan bir xil tarzda shakllantiriladi;
🔸 organizmda uzoq vaqt saqlanib turadi;
🔸 organizmda begona agentlarni qayta paydo bo‘lishida immun javobini tez shakllantirish xususiyatiga yega.

Vaksina quyidagi talablarni bajarishi lozim:
🔹 antigen protsessingi va prezentatsiyasida ishtirok etuvchi to‘qimalarni faollashtirish;
🔹 to‘qimali va gumoral javobni ta’minlab beruvchi T va T- to‘qimalar uchun epitoplarni tashkil etish;
🔹 gistomoslik antigenlari bilan keyingi samarali prezentatsiyani protsessinga oson moslashtiradi;
🔹 tanaga qarshi ishlab chiqiluvchi to‘qimalar va muvofiq xotira to‘qimalarining effektorli T-to‘qimalarining yaralishini yo‘lga qo‘yadi;
🔹 uzoq vaqtlar davomida kasallik rivojlanishini bartaraf yetadi;
🔹zararsiz, ya’ni jiddiy kasallikni keltirib chiqarmaslik yoki qo‘shimcha ta’sirlar ko‘rsatmasligi kerak. Vaksinatsiyadan keyingi immunitet immun reaksiyasining ikki xil turlaridan hosil bo‘ladi: gumoral va to‘qimali. Aylanib yuruvchi antitellarning mavjud emasligi zaif immun isboti bo‘la olmaydi. Ko‘plab turdagi infeksiya turlari barqarorligi asosida to‘qimali mexanizmlar yotadi.

👼🏻 «Sog’lom farzand» kanali